Το Συμφερον του Παιδιου ειναι η Εναλλασσομενη Επιμελεια

Ένα τόσο σοβαρό θέμα που απασχόλησε αρκετές χώρες στο κόσμο εδώ και 30 χρόνια ήταν στην αφάνεια στη δική μας χώρα. Το θέμα που απασχολούσε τους κορυφαίους ειδικούς στο κόσμο ήταν να διαπιστώσουν πιο είναι τελικά το συμφέρον του παιδιού μετά από ένα διαζύγιο.

Ερωτήματα όπως πόσο χρόνο πρέπει να περνά το παιδί με τον κάθε του γονιό μετά το χωρισμό. Εάν η διανυκτέρευση του παιδιού στα δύο σπίτια (μητέρας και πατέρα) είναι προς όφελος του παιδιού έναντι των παραδοσιακών απογευματινών επισκέψεων. Από πια ηλικία θα πρέπει το παιδί να διανυκτερεύει και στα δύο σπίτια, κλπ.

Αν σκεφτούμε ότι τα διαζύγια στην Κύπρο πήραν ανοδική πορεία από τη δεκαετία του ’90 και συνεχίζουν να αυξάνονται με ανησυχητικούς ρυθμούς, με τεράστιο αντίκτυπο στην κοινωνία, ιδιαίτερα στα παιδιά και τους γονείς τους. Το φαινόμενο αυτό δεν είναι Κυπριακό αλλά παγκόσμιο για αυτό και οι ερευνητές σε όλο τον κόσμο επικεντρώθηκαν στο συμφέρον του παιδιού μετά από το χωρισμό των γονέων του.

Τα τελευταία 25 χρόνια διεξήχθησαν πέραν των 50 ερευνών ανά το παγκόσμιο και όλες κατέληξαν σε παρόμοια συμπεράσματα. Συνεπακόλουθο αυτών των ερευνών ήταν να τροποποιηθούν οι νομοθεσίες των χωρών αλλά και η δικαστικές αποφάσεις όσο αφορά την γονική μέριμνα.

Ξεκινώντας με την προϋπόθεση ότι ένα παιδί χρειάζεται και τους δύο γονείς του για την ψυχοσωματική του ανάπτυξη, αναπτύχθηκαν οι πρώτες θεωρίες ότι το παιδί χρειάζεται εξίσου και τους δύο γονείς του και μετά το χωρισμό τους, ώστε το παιδί να συνεχίσει να αισθάνεται ότι έστω και αν οι γονείς του δεν ζουν πλέον μαζί, εντούτοις παραμένουν και οι δύο τους ενεργά εμπλεκόμενοι στην ζωή του. Το παιδί χρειάζεται την φυσική παρουσία και των δύο γονέων στην ζωή του. Ας μην ξεχνούμε ότι οι γονείς είναι που ζητούν διαζύγιο και όχι τα παιδιά από τους γονείς.

Στην Αμερική, Αυστραλία, Καναδά και αρκετές χώρες της Ευρώπης (π.χ. Βέλγιο, Σουηδία, Γαλλία, Νορβηγία, Ολλανδία, κ.α. ) μετά το χωρισμό των συμβίων τα ανήλικα τέκνα τους μοίραζαν το χρόνο τους μεταξύ των δύο σπιτιών των γονέων τους ισόποσα. Τα παιδιά ζούσαν και με τους δύο γονείς τους και τους έβλεπαν ίσο χρόνο, ως επί το πλείστο μια εβδομάδα στο σπίτι του πατέρα και την επόμενη εβδομάδα στο σπίτι της μητέρας. Αυτή η πρακτική ονομάστηκε επιμέλεια κοινής κατοικίας (shared residential custody, shared parenting, 50-50 shared custody). 

Έτσι δημιουργήθηκε μια νέα τάξη πραγμάτων όπου κατέρριπταν τη παραδοσιακή πρακτική που ίσχυε μέχρι τώρα (αποκλειστική επιμέλεια – sole maternity), όπου τα παιδιά ζούσαν αποκλειστικά με τη μητέρα τους (στο 95% των περιπτώσεων) που ο πατέρας είχε δικαίωμα επισκέψεων 2 απογεύματα την εβδομάδα και μια διανυκτέρευση κάθε δεύτερο Σαββατοκύριακο. 

Με την πάροδο του χρόνου οι ερευνητές μπόρεσαν να αξιολογήσουν τις δυο ομάδες χωρισμένων παιδιών που προέκυψαν με την επιμέλεια κοινής κατοικίας και την παραδοσιακή επιμέλεια που δινόταν στον ένα γονέα. 

Τα ευρήματα ήταν τόσο συνταραχτικά που έκτοτε η επιμέλεια κοινής κατοικίας έγινε η πρώτη επιλογή στις αποφάσεις των δικαστηρίων αφού το είδος αυτής της επιμέλειας ενεργούσε προς το συμφέρον του παιδιού. Εξαίρεση πάντα αποτελεί το γεγονός να μην ισχύσει τέτοια επιμέλεια όταν ένας ή/και οι δύο γονείς του παιδιού είναι ανίκανοι για την επιμέλεια όπως άτομα με ψυχικά προβλήματα, προβλήματα ναρκωτικών, αλκοολισμού, βίας στην οικογένεια.

Ίσως από τις πιο σημαντικές έρευνες είναι αυτές στις οποίες ζητήθηκε η άποψη των ίδιων των παιδιών από χωρισμένους γονείς, όπου η απάντηση είναι ξεκάθαρη. 

Τα παιδιά που ζούσαν και στα δύο σπίτια των χωρισμένων γονέων τους απάντησαν ότι η επιμέλεια κοινής κατοικίας ήταν προς το συμφέρον τους και ότι ήταν η καλύτερη επιλογή για εκείνα. Αναγνώριζαν μεν τις δυσκολίες μετακίνησης από το ένα σπίτι στο άλλο, αλλά τα οφέλη υπερτερούσαν έναντι των δυσκολιών αφού ανάφεραν ότι με αυτό τον τρόπο δημιούργησαν καλύτερες σχέσεις και με τους δύο γονείς τους σε αντίθεση με τα παιδιά που ζούσαν σε αποκλειστική επιμέλεια με τη μητέρα τους όπου ανέφεραν ότι έχασαν σχεδόν κάθε σχέση με τον πατέρα τους.

Άλλες σημαντικές έρευνες διαπίστωσαν ότι τα παιδιά που ζούσαν και στα δύο σπίτια, ίσο χρόνο, είχαν καλύτερες επιδόσεις από τα παιδιά που ζούσαν σε αποκλειστική επιμέλεια σε μετρήσεις όπως ψυχική υγεία, καλύτερες ακαδημαϊκές επιδόσεις, καλύτερες σχέσεις με τους δύο γονείς και καλύτερη συμπεριφορά με τους συνομηλίκους. 

Ως έφηβοι, τα παιδιά με επιμέλεια κοινής κατοικίας είναι λιγότερο πιθανό να καπνίζουν, να πίνουν ή να κάνουν χρήση ναρκωτικών ή να συμμετέχουν σε παραβατικές πράξεις. Αυτά τα πλεονεκτήματα υπερισχύουν ακόμα και όταν οι χωρισμένοι γονείς δεν τα πηγαίνουν καλά ο ένας με τον άλλο, ακόμη και όταν βρίσκονται σε υψηλές συγκρούσεις λόγο του χωρισμού. 

Τα παιδιά που ζούσαν σε αποκλειστική επιμέλεια παρουσίαζαν υψηλότερο στρες αφού ένοιωθαν ότι έπρεπε να φροντίζουν την μητέρα τους. Τα πιο πάνω επιβεβαιώνουν και άλλες έρευνες όπου διαπιστώθηκε ότι τα παιδιά που ζούσαν ίσο χρόνο στο σπίτι των γονέων τους είναι πιο ικανοποιημένοι από της ζωής τους και έχουν καλύτερη επικοινωνία με τους πατέρες τους ακόμα και από τα παιδιά των άθικτων οικογενειών, σε μια μελέτη με δείγμα 200,000 παιδιά από 36 χώρες. 

Η σχέση μεταξύ πατέρα-παιδιού είναι τόσο σημαντική αφού τα παιδιά χωρισμένων γονέων ανέφεραν ότι η χειρότερη και πιο μακροχρόνια παρενέργεια του διαζυγίου ήταν η απουσία του πατέρα από τη ζωή τους, αφού η σχέση τους ήταν τόσο κατεστραμμένη, που ήταν αδύνατο να ξανακτιστεί έστω και αν τα ίδια το επιθυμούσαν. 

Σημαντικό εύρημα των ερευνών ήταν ότι η σχέση που οικοδομείται μεταξύ πατέρα-παιδιού έχει κυρίως να κάνει με τον αριθμό των διανυκτερεύσεων στο σπίτι του πατέρα αντί στη συχνότητα των απογευματινών επισκέψεων, καταρρίπτοντας τους μύθους που ισχυρίζονταν ότι το παιδί χρειάζεται μια σταθερή κατοικία. 

Οι λόγοι είναι ότι ο πατέρας έχει ένα πιο ενεργό ρόλο στη ζωή του παιδιού του αφού μπορεί να συμβάλει στο φροντίδα του, στην καθημερινότητα του, στο σχολείο του, στις δραστηριότητες της ζωής του. Ο ρόλος του δεν περιορίζεται στο πατέρα του «λούνα-παρκ» αφού με την αποκλειστική επιμέλεια ο χρόνος πατέρα-παιδιού περιορίζεται σε λίγες ώρες τις εβδομάδας. Με βάση το παραδοσιακό μοντέλο, ο χρόνος του παιδιού αναλογεί 15% στον πατέρα και 85% στη μητέρα κάτι που υποβαθμίζει το ρόλο του πατέρα στα μάτια του παιδιού και οδηγεί στην έλλειψη του πατρικού πρότυπου στο παιδί. Και αυτή η έλλειψη εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους τόσο στα αγόρια όσο και στα κορίτσια.

Σημαντικό είναι το γεγονός ότι με την επιμέλεια κοινής κατοικίας, αν και στην αρχή έδειχναν πιο επιφυλακτικές οι μητέρες ως προς την επιτυχία του, εντούτοις αποδείχθηκε ότι μείωνε τις διαμάχες μεταξύ των ζευγαριών, ήταν ο καλύτερος τρόπος ώστε να μοιράσουν οι γονείς τις ευθύνες και το απαιτητικό πρόγραμμά που απαιτούσε η φροντίδα των παιδιών, αφού πλέον και οι μητέρες εργάζονται και συνάμα προσπαθούν να αποκαταστήσουν την προσωπική τους ζωή μετά το χωρισμό τους. Από την άλλη πλευρά, οι πατέρες ζητούν πιο ενεργό ρόλο στη ζωή των παιδιών τους, αφού ζητούν να παραμένουν το ίδιο ενεργοί στη ζωή των παιδιών τους όπως συνέβαινε και πριν από το διαζύγιο.

Αυτές οι έρευνες πραγματοποιήθηκαν τόσο σε Ευρώπη όσο και Αμερική και Αυστραλία και παρουσιάζουν τα ίδια αποτελέσματα δείχνοντας ότι αυτό δεν έχει να κάνει τόσο με την κουλτούρα αλλά αποτελεί ένα γενικό κανόνα για το συμφέρον του παιδιού. Υπάρχει τώρα γενική συναίνεση μεταξύ των 112 από τους κορυφαίους ειδικούς στον κόσμο για την ανάπτυξη των παιδιών, που ζουν με επιμέλεια κοινής κατοικίας, ότι αυτό το είδος επιμέλειας είναι προς το συμφέρον των παιδιών, ανεξάρτητα από την ηλικία τους. 

Το σίγουρο είναι ότι και στην Κύπρο θα πρέπει να ληφθεί υπόψη πιο είναι το πραγματικό συμφέρον των παιδιών και πως όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς όπως είναι το Γραφείο Ευημερίας, η Επίτροπος Προστασίας Δικαιωμάτων του Παιδιού, οι δικαστές των Οικογενειακών Δικαστηρίων και άλλοι, θα πρέπει να κινηθούν προς αυτή την κατεύθυνση.

Από Ομάδα: Γονείς-Παιδιά: Για Πάντα Μαζί

Πηγή