H ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΙΑΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΜΗΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ
Οι περισσότερες από τις γυναίκες που προβαίνουν σε παιδοκτονία δεν ταιριάζουν στο στερεότυπο της γυναίκας που είναι ικανή για παιδοκτονία. Η πραγματικότητα είναι ότι η μητέρα που σκοτώνει το παιδί της είναι οποιαδήποτε μητέρα, κάθε μητέρα.
Οι περισσότερες από τις γυναίκες που προβαίνουν σε παιδοκτονία δεν ταιριάζουν στο στερεότυπο της γυναίκας που είναι ικανή για παιδοκτονία. Η πραγματικότητα είναι ότι η μητέρα που σκοτώνει το παιδί της είναι οποιαδήποτε μητέρα, κάθε μητέρα.
Για όσους δεν γνωρίζουν, η Μήδεια ήταν η κόρη του Αιήτη και της Ωκεανίδας Ειδυίας. Ο πατέρας της βασίλευε στην Κολχίδα, στις ανατολικές ακτές του Εύξεινου Πόντου. Η "βάρβαρη" βασιλοκόρη ερωτεύεται τον Ιάσονα, όταν αυτός, μαζί με άλλους ήρωες, έχει εμπλακεί στην αργοναυτική εκστρατεία. Η πριγκίπισσα τον συναντά, τον βοηθά με τις μαγικές ιδιότητες που διαθέτει να υπερβεί εμπόδια, κινδύνους και να κερδίσει μαζί με το πολύτιμο έπαθλο, το χρυσόμαλλο δέρας, κι εκείνη την ίδια.
Η Μήδεια (η παμπόνηρη), η ηρωίδα που "μήδεται", δηλαδή προνοεί, γνωρίζει τις τελετές των μυστών και μεταφέρει τη γνώση της από την Κολχίδα στην Ιωλκό, την Κόρινθο ακόμα και την Αθήνα.
Η κάθε σύγχρονη Μήδεια, που έχει την εντύπωση ότι είναι "βασιλοκόρη" είναι παμπόνηρη, προνοεί-προμελετά, γνωρίζει ήδη από πριν το πως, το που και τον τρόπο που πρέπει να κινηθεί για να πετύχει το σκοπό της, γνωρίζει και έχει προμελετήσει το πως αντιδρά το "σύστημα" της σημερινής κοινωνίας.
Η αρχαία Μήδεια κατάγεται από την Κόρινθο (από την πόλη αυτή καταγόταν ο πατέρας της που βασίλεψε κιόλας εκεί πριν φύγει για την Κολχίδα). Επομένως, ο σχεδιαζόμενος γάμος του Ιάσονα με την Γλαύκη, τη βασιλοπούλα της Κορίνθου, θεωρείται από τη Μήδεια ως σφετερισμός εξουσίας, αφού νόμιμη κληρονόμος του Κορινθιακού θρόνου δεν μπορεί να είναι άλλη από τη θυγατέρα του Αιήτη τη Μήδεια, η μοντέρνα Μήδεια αρέσκεται στην καλοπέραση και οι στόχοι της είναι μόνο το πως θα βρεθεί ποιο κοντά στην εξουσία και στο οικονομικό όφελος και θα κάνει τα πάντα για να τους επιτύχει.
Ανυπότακτη και αλλότρια, σύμβολο εγκατάλειψης, βίαιης αντίδρασης και ωμής εκδίκησης, κυριευμένη από ζήλια και πάθος, τo σχέδιό της, σατανικό: θα σκοτώσει τα παιδιά της, αφού πρώτα θανατώσει τη νέα σύζυγο του άπιστου άνδρα της, βασιλοπούλα της Κορίνθου Γλαύκη, αλλά και τον πατέρα της Κρέοντα.
Η Μήδεια, έχοντας πλήρη συνείδηση των πράξεών της, κινείται ανάμεσα στη μητρική αγάπη και στην απύθμενη ζήλια, "Θυμός δε κρείσσων των εμών βουλευμάτων". Αντιλαμβάνομαι δηλαδή ποιο έγκλημα πρόκειται να διαπράξω, λέγει, όμως τα αισθήματά μου ξεπερνούν τη λογική μου.
Δηλαδή για να επιτύχει τον σκοπό της είναι έτοιμη να διαπράξει τα χειρότερα εγκλήματα μέχρι και να θανατώσει τα ίδια της τα παιδιά και όλα αυτά αφού ήδη τα έχει προνοήσει και προμελετήσει.
Στην αρχαία ελληνική κοινωνία, την προστασία του παιδιού την είχε κυρίως ο πατέρας και σε ειδικές μόνο περιπτώσεις η μητέρα. Στα δικαιώματα της πατρικής εξουσίας, όπως διαγράφονται στο δίκαιο της εποχής, ήταν ακόμα και η θανάτωση, η πώληση και η έκθεση του παιδιού. Στην πρώτη περίπτωση, τη θανάτωση του παιδιού, ιδίως στους πολύ αρχαίους χρόνους (βλέπε τη θυσία της Ιφιγένειας στην Αυλίδα από τον πατέρα της και την έμπνευση του Ευριπίδη να αποτραπεί η θυσία για να μην ξενιστούν οι θεατές της τραγωδίας). Για το φόνο κόρης από τον πατέρα μιλάει και ο ρήτορας Αισχήνης. Αναφέρει το γεγονός ως κάτι το παρωχημένο μη επαναλαμβανόμενο στους χρόνους του.
Στους χρόνους μετά το Σόλωνα δε βρίσκουμε ούτε καν μεμονωμένα κρούσματα θανάτωσης, λόγω της απόλυτης πατρικής εξουσίας. Η κατάργηση του δικαιώματος του πατέρα για θανάτωση του παιδιού (αν αυτή υπήρξε ποτέ) συνάγεται: α) από το γεγονός ότι από τον ε΄ αιώνα και μετέπειτα δεν αναφέρεται καμιά περίπτωση θανάτωσης παιδιού και β) από τα γραφόμενα του Πλούταρχου "Ούτε θυγατέρας πωλείν ουτ' αδελφάς δίδωσι".
Ο Πολύβιος θρηνολογούσε, γιατί στην εποχή του, ενώ "όλη η Ελλάδα υπέφερε από έλλειψη παιδιών" (υπογεννητικότητα) θεωρούσε κατάρα να θανατώνονται ή να εκθέτονται στο δρόμο παιδιά.
Γενικά, η παιδοκτονία στην Αττική χαρακτηρίζεται ως πράξη φόνου. Η υπό του νόμου προβλεπόμενη ποινή υποχρεώνει το δράστη να αυτοεξορισθεί για να εξαγνιστεί και του απαγορεύει να παραστεί στην κηδεία του θύματός του. Ο Πλάτων, στους Νόμους του, επιβάλλει στους ένοχους γονείς την υποχρεωτική διάλυση του γάμου και την απώλεια κάθε δικαιώματος πάνω στα ζώντα τέκνα.
Η επιλογή της Μήδειας αφήνει ανοιχτές πολλές ερμηνείες και επιτρέπει στην ψυχανάλυση να επέμβει. Η γυναίκα, δηλαδή, αντιδρά επιθετικά προς τον άνδρα, που είναι απόλυτα κυρίαρχος των γυναικών της εποχής εκείνης. Η Μήδεια του μύθου, οι σύγχρονες Μήδειες, δεν είναι θύματα κάποιας μοίρας, ούτε μιας επίκτητης ψυχασθένειας. Είναι δημιουργήματα της κοινωνίας, στις οποίες ο ανδρικός λόγος έχει απαξιωθεί, δεν είναι καθοριστικός, είναι διαστρεβλωμένος απέναντι στη γυναίκα, η οποία στις μέρες μας, έχει υπερτιμηθεί σε υπέρτατο εξουσιαστικό και ναρκισσιστικό ον.
Αν και η παιδοκτονία είναι ένα σπάνιο έγκλημα, οι λόγοι για τους οποίους ένας γονιός φτάνει να σκοτώσει το παιδί του είναι διάφοροι. Ο φόνος μπορεί να οφείλεται σε κάποια μείζονα ψυχική διαταραχή, ή μπορεί να συμβεί ως αποτέλεσμα μεγάλης κακοποίησης του παιδιού σε ένα ξέσπασμα οργής.
Αρκετές, όμως, είναι οι μητέρες που έχουν σκοτώσει τα παιδιά τους για λόγους εκδίκησης, μεταθέτοντας σε αυτά την οργή τους για το σύζυγο, μια κατηγορία παιδοκτονίας που πολύ δύσκολα γίνεται κατανοητή ή προκαλεί τη συμπάθεια.
Ο Stern, το 1948, ονόμασε την περίπτωση αυτή το "σύνδρομο της Μήδειας".
Η Motz γράφει για την παιδοκτονία: "Η γυναίκα χρησιμοποιεί το σώμα της, ως το πιο ισχυρό επικοινωνιακό μέσο, ως το μεγαλύτερο όπλο της. Εξαιτίας της απόλυτης εξουσίας που έχει η μητέρα στα παιδιά της μέσα στον ιδιωτικό χώρο του σπιτιού της, μερικές διαταραγμένες γυναίκες, στερημένες από μητρική φροντίδα οι ίδιες, βλέπουν τα παιδιά τους ως ναρκισσιστική προέκταση του εαυτού τους. Έτσι, αντί να στρέψει την καταστροφική οργή στον εαυτό της, στρέφει αυτή τη φονική παρόρμηση στο παιδί της. Δηλαδή, η παιδοκτονία ως λειτουργία είναι το καθρέπτισμα της αυτοκτονίας στη φαντασία. Σκοτώνοντας το κακό μέρος του εαυτού της που έχει προβληθεί πάνω στο παιδί, η μητέρα παροδικά έχει εξαφανίσει τα απαράδεκτα μέρη του εαυτού της που δεν έχει απαρτιώσει".
Το 1951, ο καθηγητής Νευρολογίας και Ψυχιατρικής, ψυχαναλυτής Δημήτρης Κουρέτας, μεταξύ των άλλων γράφει: "Η Μήδεια είναι μια κλινική περίπτωση εγκληματικής προσωπικότητας και ο Ευριπίδης ένας νατουραλιστής που κατέγραψε επιμελώς την ψυχική διαταραχή της".
Ο De Mause γράφει: "Η χρήση των παιδιών ως αποδιοπομπαίων τράγων για να ανακουφιστεί η προσωπική εσωτερική σύγκρουση, έχει αποδειχθεί ένας εξαιρετικά αποτελεσματικός τρόπος για να συντηρούμε τη συλλογική ψυχολογική μας ομοιόσταση... Το παιδί χρησιμοποιείται ως δοχείο δηλητηρίου, όπου κανείς μπορεί να προβάλει κομμάτια της ψυχής του που αποποιείται...".
Ο Shea πραγματοποίησε τη μελέτη με τον Geoffrey McKee, ψυχολόγο εγκληματολόγο και αναπληρωτή καθηγητή στο Ινστιτούτο Hall, ένα ψυχιατρικό νοσοκομείο της Columbia, SC, όπου γίνεται ψυχική αξιολόγηση κατόπιν δικαστικής εντολής. Μελέτησαν ιατρικά αρχεία, ψυχολογικά τεστ, και δικαστικά αρχεία 20 γυναικών στη Νότια Καρολίνα, ηλικίας 18-66, που νοσηλεύτηκαν μετά τις δολοφονίες των παιδιών τους.
Η μελέτη διερεύνησε επίσης δημογραφικά, ιστορικά, κλινικά και την εγκληματολογικά χαρακτηριστικά τους, καθώς και τα χαρακτηριστικά των θυμάτων τους.
Από την έρευνα στο θέμα της παιδοκτονίας προκύπτουν τέσσερα κίνητρα:
α) παθολογικά - η μητέρα είναι ψυχικά ασθενής
β) Τυχαία - η κακοποίηση των παιδιών ή η σωματική πειθαρχία οδηγούν στον θάνατο
γ) Αντίποινα – το παιδί δολοφονείται για να τιμωρηθεί κάποιος άλλος, συχνά ο σύζυγος
δ) Βρεφοκτονία - το παιδί σκοτώνεται μέσα στις πρώτες 24 ώρες της ζωής, συνήθως από μια νέα γυναίκα, συχνά έφηβη, η οποίος έχει διστάσει να αποκαλύψει την εγκυμοσύνη της στους γονείς ή σε άλλους.
Σε μία προσπάθεια να εξηγήσουν το «γιατί» των δολοφονιών, Shea και McKee διαπίστωσαν ότι οι γυναίκες είχαν πολλούς αναγνωρίσιμους παράγοντες άγχους στη ζωή τους.
Οι περισσότερες φρόντιζαν δύο ή περισσότερα παιδιά, ενώ κάποιες άλλες είχαν αναλάβει την ανατροφή των παιδιών μόνες, και οι περισσότερες ήταν άνεργες. Ανακάλυψαν επίσης ότι πολλές είχαν άσχημες εμπειρίες στη δική τους παιδική ηλικία, συμπεριλαμβανομένων της κακοποίησης και του οικογενειακού ιστορικού ψυχικών ασθενειών, και ότι δεν είχαν θετικά πρότυπα στα οποία θα μπορούσαν να βασίσουν το δικό τους μοντέλο διαπαιδαγώγησης.
Οι περισσότερες φρόντιζαν δύο ή περισσότερα παιδιά, ενώ κάποιες άλλες είχαν αναλάβει την ανατροφή των παιδιών μόνες, και οι περισσότερες ήταν άνεργες. Ανακάλυψαν επίσης ότι πολλές είχαν άσχημες εμπειρίες στη δική τους παιδική ηλικία, συμπεριλαμβανομένων της κακοποίησης και του οικογενειακού ιστορικού ψυχικών ασθενειών, και ότι δεν είχαν θετικά πρότυπα στα οποία θα μπορούσαν να βασίσουν το δικό τους μοντέλο διαπαιδαγώγησης.
Περισσότερο από το ένα τέταρτο είχε απόπειρα αυτοκτονίας. "Το υψηλό ποσοστό των ψυχικών ασθενειών συνεπάγεται σήματα κινδύνου μητρικής παιδοκτονίας, που συμπεριλαμβάνουν την κατάθλιψη, την ψύχωση και τις απόπειρες αυτοκτονίας," εξηγεί ο Shea.
Παρά τη χρήση των όπλων ή μαχαιριών στις περισσότερες δολοφονίες, οι παιδοκτόνες γυναίκες δολοφονούν τα παιδιά τους χρησιμοποιώντας αιχμηρά αντικείμενα, τινάζοντας τα ή χτυπώντας τα με τα χέρια, προκαλώντας ασφυξία, εμπρησμούς και πνίξιμο। "Η μέθοδος των δολοφονιών υποδεικνύει ότι οι δολοφονίες ως επί το πλείστον ήταν το αποτέλεσμα αλλοιωμένης, διεστραμμένης αντίληψης της πραγματικότητα ή ήταν απροσχεδίαστη, και προήλθε από ακραία αισθήματα απογοήτευσης, θυμού, ή/ και κατάθλιψης", σημειώνει ο McKee «όταν περνούν αυτό το σημείο, αδυνατούν πια να αποστασιοποιηθούν συναισθηματικά από τα παιδιά τους, με άλλα λόγια κάνουν προβολή των δικών τους αισθημάτων στα παιδιά τους.
Παρά τη χρήση των όπλων ή μαχαιριών στις περισσότερες δολοφονίες, οι παιδοκτόνες γυναίκες δολοφονούν τα παιδιά τους χρησιμοποιώντας αιχμηρά αντικείμενα, τινάζοντας τα ή χτυπώντας τα με τα χέρια, προκαλώντας ασφυξία, εμπρησμούς και πνίξιμο। "Η μέθοδος των δολοφονιών υποδεικνύει ότι οι δολοφονίες ως επί το πλείστον ήταν το αποτέλεσμα αλλοιωμένης, διεστραμμένης αντίληψης της πραγματικότητα ή ήταν απροσχεδίαστη, και προήλθε από ακραία αισθήματα απογοήτευσης, θυμού, ή/ και κατάθλιψης", σημειώνει ο McKee «όταν περνούν αυτό το σημείο, αδυνατούν πια να αποστασιοποιηθούν συναισθηματικά από τα παιδιά τους, με άλλα λόγια κάνουν προβολή των δικών τους αισθημάτων στα παιδιά τους.
Όλες εκτός από μια από τις γυναίκες στο πλαίσιο της μελέτης έδρασαν μόνες. Η συντριπτική πλειοψηφία, διέπραξαν τις δολοφονίες στα σπίτια τους, και το 80% ήταν βιολογικές μητέρες. Το υπόλοιπο ήταν θετές μητέρες ή είχαν την κύρια φροντίδα της ανατροφής.
Ο Shea δηλώνει ότι έμεινε έκπληκτος από το χαμηλό αριθμό των γυναικών που χρησιμοποίησαν ως υπεράσπιση την παραφροσύνη. Αν και το 80% των γυναικών στη μελέτη ήταν άτομα με ψυχικές ασθένειες, μόνο το 20% είχε μια διανοητική ασθένεια που θα μπορούσε να θεωρηθεί νομικά σχετική.
Οι περισσότερες από τις γυναίκες που προβαίνουν σε παιδοκτονία δεν ταιριάζουν στο στερεότυπο της γυναίκας που είναι ικανή για παιδοκτονία.
Ποιο είναι αυτό το στερεότυπο; Μια γυναίκα τρελή ή παράφρων, μια γυναίκα κακιά ή διαβολική, μια γυναίκα που ανήκει σε οικονομικά αδύνατη τάξη ή έγχρωμη. Δεν αναρωτιόμαστε γιατί το έκανε όταν μια γυναίκα που ταιριάζει στο παραπάνω στερεότυπο διαπράξει παιδοκτονία ή βρεφοκτονία. Αναρωτιόμαστε μόνο γιατί μια λευκή γυναίκα της μεσαίας τάξης διέπραξε ένα τέτοιο έγκλημα.
Ποιο είναι αυτό το στερεότυπο; Μια γυναίκα τρελή ή παράφρων, μια γυναίκα κακιά ή διαβολική, μια γυναίκα που ανήκει σε οικονομικά αδύνατη τάξη ή έγχρωμη. Δεν αναρωτιόμαστε γιατί το έκανε όταν μια γυναίκα που ταιριάζει στο παραπάνω στερεότυπο διαπράξει παιδοκτονία ή βρεφοκτονία. Αναρωτιόμαστε μόνο γιατί μια λευκή γυναίκα της μεσαίας τάξης διέπραξε ένα τέτοιο έγκλημα.
Η πραγματικότητα είναι ότι η μητέρα που σκοτώνει το παιδί της είναι οποιαδήποτε μητέρα, κάθε μητέρα.
Οι μητέρες που σκότωσαν τα παιδιά τους εντάσσονται σε πέντε κατηγορίες:
α) τις μητέρες που σκοτώνουν από αμέλεια,
β) οι μητέρες που σκοτώνουν μέσω κακοποίησης,
γ) οι μητέρες που διαπράττουν βρεφοκτονία,
δ) μητέρες που λαμβάνουν βοήθεια από κάποιον άλλον ή εξαναγκάζονται να σκοτώσουν το παιδί τους
ε) οι μητέρες που σκοτώνουν σκόπιμα το παιδί τους, οι γυναίκες αυτής της κατηγορίας είναι μητέρες αφοσιωμένες στα παιδιά τους. συχνά υποφέρουν από κάποια ψυχική ασθένεια ή έχουν ιστορικό ψυχικών ασθενειών, που σχετίζονται με την περίοδο της εγκυμοσύνης και του τοκετού.
Σε συνδυασμό με την κοινωνική απομόνωση που οι περισσότερες μητέρες νιώθουν μετά τη γέννηση ενός παιδιού, δεν είναι δύσκολο να γίνει κατανοητό το άγχος που βίωσαν.
Σε συνδυασμό με την κοινωνική απομόνωση που οι περισσότερες μητέρες νιώθουν μετά τη γέννηση ενός παιδιού, δεν είναι δύσκολο να γίνει κατανοητό το άγχος που βίωσαν.
Περισσότερες από 200 γυναίκες σκοτώνουν τα παιδιά τους κάθε χρόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τρία με πέντε παιδιά σκοτώνονται κάθε μέρα από τους ίδιους τους γονείς τους.
Η ανθρωποκτονία είναι μια από τις κυριότερες αιτίες θανάτου για παιδιά κάτω των τεσσάρων κι όμως εξακολουθούμε «να επιμένουμε ότι αυτή η συμπεριφορά είναι σπάνια» δηλώνει η Jill Korbin, ειδική στην παιδική κακοποίηση, που έχει μελετήσει μητέρες που σκότωσαν τα παιδιά τους.
Πρέπει να «ξεκολλήσουμε» από την ιδέα ότι η μητρότητα γενικά είναι κάτι φυσικό και να το δούμε ως κοινωνική στάση, σύμφωνα με την Nancy Scheper-Hughes, κοινωνική ανθρωπολόγο. Οι γυναίκες στη φυλακή αναφέρουν ότι κανένας δεν τις πίστεψε όταν έλεγαν ότι ήθελαν να σκοτώσουν τα παιδιά τους.
Αλήθεια, αν ανατρέξουμε στα φύλλα του ημερήσιου, του περιοδικού τύπου, στις τηλεοπτικές οθόνες των ΜΜΕ, πόσες σύγχρονες φαρμακεύτριες, πόσες τωρινές Μήδειες θα παρατηρήσουμε σ' όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη μας;
Εύκολη σχετικά η ανάλυση, η δικαιολόγηση του εγκλήματος, δύσκολη όμως η αποτροπή!
Share story
0 σχόλια:
Για να αποφευχθούν περιπτώσεις εμφάνισης υβριστικών σχολίων ή άλλων ποινικά κολάσιμων πράξεων, όλα τα σχόλια πριν δημοσιευτούν ελέγχονται. Παρακαλούμε μην αποστέλλετε πληροφορίες άχρηστες προς τη λειτουργία του συγκεκριμένου blog.
Τα μηνύματα είναι προσωπικές απόψεις των αποστολέων και σε καμία περίπτωση δεν εκφράζουν τους δημιουργούς ή διαχειριστές της συγκεκριμένης σελίδας.